İşte tabes dorsalis hakkında kapsamlı bir makale:

Tabes Dorsalis

Tabes Dorsalis, Frengi'nin (Sifiliz) tedavi edilmemiş veya yetersiz tedavi edilmiş vakalarında görülen, merkezi sinir sistemini etkileyen yavaş ilerleyen dejeneratif bir hastalıktır. Özellikle omuriliği ve dorsal kökleri hedef alır, bu nedenle adı "dorsal omurga kaybı" anlamına gelir. Hastalık, duyu bozukluklarına, yürüme güçlüğüne, nöropatik ağrıya ve diğer çeşitli nörolojik semptomlara yol açar.

Tarihçe

Tabes Dorsalis, frengi salgınlarının yaygın olduğu dönemlerde sıkça görülen bir durumdu. Penisilin'in keşfi ve frengi tedavisinde kullanılmasıyla birlikte görülme sıklığı önemli ölçüde azalmıştır. Ancak, özellikle yeterli sağlık hizmetlerine erişimi olmayan veya frengi taraması yapılmayan bölgelerde hala görülebilmektedir.

Epidemiyoloji

Tabes Dorsalis, Frengi enfeksiyonundan yıllar sonra ortaya çıkar. Frengi'ye yakalananların yaklaşık %25-40'ında nörosifiliz gelişir ve bunların bir kısmı Tabes Dorsalis ile sonuçlanır. Erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.

Etyoloji ve Patogenez

Tabes Dorsalis, Treponema Pallidum bakterisinin neden olduğu kronik bir Frengi enfeksiyonunun bir komplikasyonudur. Bakteri, omuriliğin dorsal köklerinde ve dorsal kolonlarında iltihaplanmaya ve dejenerasyona neden olur. Bu durum, duyu sinirlerinin hasar görmesine ve dolayısıyla hastalığın karakteristik semptomlarının ortaya çıkmasına yol açar.

Klinik Bulgular

Tabes Dorsalis'in semptomları yavaş yavaş gelişir ve genellikle yıllar içinde ilerler. En sık görülen semptomlar şunlardır:

• Duyu Bozuklukları: Bacaklarda ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma veya donma hissi. Dokunma, ağrı ve sıcaklık gibi duyularda azalma veya kayıp. Özellikle ayak tabanında derin basınç hissinin kaybı (tabetik ayak).
• Ataksi: Dengesizlik ve koordinasyon eksikliği nedeniyle yürüme güçlüğü. Romberg testi pozitiftir (gözler kapalıyken ayakta durmakta zorlanma).
• Nöropatik Ağrı: Şiddetli, bıçak saplanır gibi veya elektrik çarpması şeklinde ağrılar. Özellikle bacaklarda ve sırtta görülür. Ağrılar aniden başlayıp geçebilir (şimşek çakması ağrıları).
• Vizüel Problemler: Optik sinir atrofisi nedeniyle görme kaybı. Argyll Robertson pupili (ışığa tepki vermeyen, ancak yakın odaklanmaya tepki veren küçük, düzensiz pupiller).
• Bağırsak ve Mesane Disfonksiyonu: Kabızlık, idrar tutamama veya idrar yapmada zorluk.
• Eklem Problemleri (Charcot Eklemleri): Eklem hasarı ve deformasyonları. Genellikle ayaklarda, dizlerde veya kalçalarda görülür. Ağrı hissi azaldığı için eklemlerin hasar görmesi fark edilmeyebilir.
• Viseral Krizler: Karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, ishal veya laringospazm gibi ani ve şiddetli ataklar.

Tanı

Tabes Dorsalis tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene bulguları ve laboratuvar testlerinin kombinasyonu ile konulur.

• Nörolojik Muayene: Duyu, motor fonksiyonlar, refleksler ve kranial sinirlerin değerlendirilmesi.
• Serolojik Testler:
  • VDRL (Venereal Disease Research Laboratory) ve RPR (Rapid Plasma Reagin) gibi non-treponemal testler. Bu testler, frengi enfeksiyonuna karşı oluşan antikorları tespit eder.
  • FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorption) ve TP-PA (Treponema Pallidum Particle Agglutination) gibi treponemal testler. Bu testler, Treponema Pallidum bakterisine özgü antikorları tespit eder.
• Lomber Ponksiyon (Bel Suyu Alma): Beyin omurilik sıvısının (BOS) incelenmesi. BOS'ta lenfosit artışı, protein yüksekliği ve VDRL pozitifliği görülebilir.
• Görüntüleme:
  • MR (Manyetik Rezonans) görüntüleme ile omuriliğin ve beynin incelenmesi. Omurilikte atrofi ve inflamasyon belirtileri görülebilir.
  • BT (Bilgisayarlı Tomografi) de yapılabilir.

Tedavi

Tabes Dorsalis'in tedavisi, enfeksiyonu kontrol altına almayı ve semptomları hafifletmeyi amaçlar.

• Antibiyotik Tedavisi: Penisilin veya diğer uygun antibiyotiklerle Treponema Pallidum enfeksiyonunun tedavisi. Tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurabilir, ancak mevcut sinir hasarını geri döndürmez.
• Ağrı Yönetimi:
  • Nöropatik ağrı için Amitriptilin, Gabapentin veya Pregabalin gibi ilaçlar.
  • NSAİİ (Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs) gibi ağrı kesiciler.
• Fizik Tedavi: Kas gücünü ve koordinasyonu geliştirmek için egzersizler.
• Mesane ve Bağırsak Yönetimi: Gerekirse ilaçlar veya kateterizasyon.
• Destekleyici Tedaviler: Görme sorunları için gözlük veya diğer yardımcı cihazlar. Beslenme desteği ve psikolojik danışmanlık da önemlidir.

Prognoz

Tabes Dorsalis, tedavi edilmediği takdirde ilerleyici bir hastalıktır ve ciddi sakatlıklara yol açabilir. Antibiyotik tedavisi ile hastalığın ilerlemesi durdurulabilir, ancak mevcut sinir hasarı kalıcı olabilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir.

Komplikasyonlar

Tabes Dorsalis'in komplikasyonları şunları içerebilir:

• Yürüme güçlüğü ve düşmeler
• Eklem hasarı (Charcot eklemleri)
• İdrar ve bağırsak kontrolü sorunları
• Görme kaybı
• Kronik ağrı
• Depresyon ve anksiyete

Önleme

Tabes Dorsalis'i önlemenin en etkili yolu, Frengi enfeksiyonunu erken teşhis etmek ve tedavi etmektir. Güvenli seks uygulamaları ve düzenli Frengi taraması, enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, lütfen bir doktora danışın.